پژوهشگران داروی نوینی به نام evenamide را شناسایی کرده‌اند که در آزمایش‌های اولیه توانسته علائم اسکیزوفرنی از جمله توهم، مشکلات حافظه و انزوای اجتماعی را بهبود بخشد.
به گزارش تکناک،این دستاورد امید تازه‌ای برای درمان علائمی فراهم می‌کند که داروهای فعلی قادر به بهبود آنها نیستند.
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یک اختلال روانی جدی است که با سه دسته علائم همراه است:
- علائم روان‌پریشی مثل توهم و هذیان
- علائم رفتاری مثل گوشه‌گیری اجتماعی و کاهش احساس لذت
- علائم مغزی مثل مشکل در حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری
در بسیاری از بیماران، داروهای ضدروان‌پریشی موجود فقط علائم مرتبط با روان‌پریشی را کنترل می‌کنند و در برخی دیگر، مقاومت به درمان بروز می‌کند.
امیدی تازه برای درمان اسکیزوفرنی
داروی جدید evenamide در آزمایش روی حیوانات آزمایشگاهی توانست علائم روان‌پریشی، رفتاری و مغزی را بهبود دهد.
دکتر آنتونی گریس، یکی از پژوهشگران این مطالعه، می‌گوید: نتایج آزمایش‌های ما نشان می‌دهد داروی evenamide پتانسیل درمانی بالایی برای بهبود چندین نمونه از علائم اسکیزوفرنی دارد.
تفاوت مکانیسم با داروهای اسکیزوفرنی مرسوم
بیشتر داروهای ضدروان‌پریشی با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین نوع ۲ (D2) عمل می‌کنند.
دوپامین نقش مهمی در بهبود خلق و خو، انگیزه و تفکر دارد و فعالیت بیش‌ازحد آن با علائم روان‌پریشی اسکیزوفرنی ارتباط مستقیم دارد.
با این حال، مسدود کردن D2 می‌تواند باعث عوارضی مانند سفتی عضلات، لرزش و تغییرات هورمونی شود و در بهبود علائم مغزی یا رفتاری اسکیزوفرنی کارآمد نیست.
تمرکز داروی evenamide بر هیپوکامپ بیش‌فعال
شرکت Newron Pharmaceuticals در ایتالیا، سازنده داروی evenamide، با تمرکز بر ناحیه هیپوکامپ مغز که در اسکیزوفرنی دچار بیش‌فعالی می‌شود، evenamide را طراحی کرده است.
این دارو کانال‌های سدیمی را که برای ارسال پیام‌های عصبی لازم هستند، مسدود می‌کند، اما فقط در سلول‌های عصبی‌ای که بیش‌ازحد فعال‌اند.
نتیجه این است که بدون اینکه فعالیت طبیعی مغز کند شود، مدارهای بیش‌فعال آرام می‌شوند.
روش انجام مطالعه
در این پژوهش، موش‌هایی که تغییرات مغزی و رفتاری شبیه به اسکیزوفرنی از خود نشان می‌دهند، مورد مطالعه قرار گرفتند.
به این موش‌ها داروی evenamide به دو روش مختلف داده شد:
- یا از طریق تزریق به شکم
- یا مستقیماً به بخش هیپوکامپ
سپس فعالیت سلول‌های عصبی در دو ناحیه مغز بررسی شد:
- ناحیه VTA (که نقش مهمی در ترشح دوپامین دارد)
- سلول‌های هرمی در هیپوکامپ (بخشی از مغز که در حافظه و یادگیری نقش دارد)
در ادامه، عملکرد این موش‌ها در دو آزمون بررسی شد:
- توانایی تشخیص اشیاء جدید (برای سنجش حافظه)
- تعامل با دیگر موش‌ها (برای بررسی رفتارهای اجتماعی)
هدف این پژوهش، درک تأثیر evenamide بر مغز و رفتار در شرایط شبیه‌سازی شده به اسکیزوفرنی بود.
نتایج کلیدی پژوهش
- کاهش فعالیت بیش‌ازحد نورون‌های دوپامینی ناحیه VTA
- کاهش میزان فعالیت نورون‌های هرمی بدون آسیب به فعالیت طبیعی
- بهبود حافظه در هر دو جنسیت
- افزایش تعامل اجتماعی در موش‌های نر
مزایای بالقوه نسبت به داروهای فعلی
دکتر گریس توضیح داد که داروی evenamide می‌تواند فعالیت بیش‌ازحد دوپامین را کاهش دهد، بدون اینکه عوارض جانبی رایجِ داروهای معمول، مثل مسدود کردن گیرنده D2، را ایجاد کند. این دارو همچنین می‌تواند علائمی را بهبود دهد که داروهای فعلی قادر به درمان آنها نیستند.
داروی evenamide با هدف‌گیری دقیق هیپوکامپ بیش‌فعال، می‌تواند درمانی نوین و کارآمد برای کنترل هم‌زمان همه علائم اسکیزوفرنی ارائه دهد. در صورت موفقیت آزمایش‌های انسانی، این دارو می‌تواند نقطه عطفی در مدیریت یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانپزشکی باشد.
