شکایت دوباره ایران از استارلینک به اتحادیه جهانی مخابرات

جمهوری اسلامی ایران بار دیگر با ثبت شکایتی رسمی در اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU)، پروژه استارلینک شرکت اسپیس‌ایکس را به چالش کشیده است. این شکایت که در تاریخ ۳ تیر ۱۴۰۳ در اسناد رسمی ITU ثبت شده، فعالیت‌های بدون مجوز استارلینک در خاک ایران را مصداق نقض مقررات بین‌المللی ارتباطات رادیویی می‌داند. قرار است این موضوع در نشست هیئت مقررات رادیویی (Radio Regulations Board یا RRB) که از امشب تا دوشنبه هفته آینده در ژنو برگزار می‌شود، به‌طور جامع بررسی شود. این دومین تلاش رسمی ایران برای مهار این فناوری نوظهور است که حالا به یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های فناوری و حاکمیت دیجیتال در جهان تبدیل شده است.

ایران در سند ارسالی به ITU تأکید کرده که استارلینک بدون کسب مجوز رسمی از دولت این کشور، خدمات اینترنت ماهواره‌ای ارائه می‌دهد. در بخشی از این سند که توسط خبرگزاری فارس منتشر شده، آمده است:

«جمهوری اسلامی ایران، ارائه خدمات توسط سامانه‌های ماهواره‌ای Starlink را بدون مجوز رسمی و برخلاف ضوابط مقرر در رگولاتوری‌های ملی، مغایر با مفاد مقررات بین‌المللی دانسته و خواستار رسیدگی فوری به این موضوع شده است.»

طبق قوانین ITU، اپراتورهای ماهواره‌ای موظف‌اند پیش از ارائه خدمات در قلمرو هر کشور، مجوزهای لازم را از نهادهای حاکمیتی آن دریافت کنند. ایران مدعی است که استارلینک نه‌تنها این الزام را رعایت نکرده، بلکه در مقاطعی حساس، فعالیت‌هایی بدون هماهنگی انجام داده که نگرانی‌های امنیتی و حاکمیتی را تشدید کرده است. این در حالی است که چندی پیش، استفاده از تجهیزات استارلینک در ایران به‌طور رسمی ممنوع اعلام شد و قانون‌گذاران برای متخلفان مجازات حبس در نظر گرفته‌اند.

این اولین بار نیست که ایران استارلینک را به چالش می‌کشد. در سال ۲۰۲۳ و پس از اعتراضات در ایران، شکایتی مشابه از سوی ایران به ITU ارائه شد که در اکتبر همان سال مورد تأیید اولیه قرار گرفت، اما به نتیجه ملموسی نرسید. ناکامی در آن پرونده، ایران را به پیگیری جدی‌تر این موضوع از طریق ابزارهای قانونی بین‌المللی سوق داده است. از سوی دیگر، تشدید محدودیت‌های داخلی، از جمله ممنوعیت رسمی استفاده از استارلینک و تعیین مجازات حبس درجه ۶ (در ایام جنگ درجه ۳)، نشان‌دهنده عزم ایران برای مقابله با این فناوری است. این اقدامات در حالی انجام می‌شود که گزارش‌هایی پراکنده از استفاده غیرقانونی از تجهیزات استارلینک در ایران به گوش می‌رسد.

اتحادیه جهانی مخابرات (ITU)، به‌عنوان نهادی بین‌المللی که از سال ۱۸۶۵ وظیفه تنظیم مقررات ارتباطات و فرکانس‌های رادیویی را بر عهده دارد، حالا در مرکز این اختلاف قرار گرفته است. هیئت مقررات رادیویی (RRB)، بازوی اجرایی ITU در حل‌وفصل مناقشات فنی و حقوقی، مسئولیت بررسی این شکایت را بر عهده دارد. نشست ژنو نه‌تنها برای ایران، بلکه برای آینده فناوری‌های ماهواره‌ای و تعامل آن‌ها با حاکمیت ملی کشورها، اهمیت ویژه‌ای دارد.

ایران در این نشست به دنبال آن است که ITU را وادار به صدور حکمی کند که استارلینک را ملزم به توقف فعالیت‌های بدون مجوز در خاک این کشور کند. اما این موضوع پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و باید دید به کجا خواهد رسید.