بازگشت ثبات به بازار نفت پس از آتش‌بس بین ایران و اسراییل؛ ترامپ در نقش تنظیم‌گر بازار انرژی؟

آگهی

صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته و به رکوردهای تاریخی نزدیک شده است؛ برای مثال، در مارس ۲۰۲۵ صادرات نفت ایران به چین به حدود ۱.۷۱ میلیون بشکه در روز رسید که ۱۶ درصد از کل واردات نفت دریایی چین را تشکیل می‌دهد.

ادعا می شود که این افزایش صادرات نشان می‌دهد که ایران توانسته مسیرهای صادراتی خود را حتی در شرایط ناپایدار جنگی حفظ کند و چین به عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، به خرید نفت ایران ادامه می‌دهد.

چین با استفاده از روش‌های جدید لجستیکی، پایانه‌های جایگزین و تخفیف‌های رقابتی، واردات نفت ایران را افزایش داده است و پالایشگاه‌های مستقل چینی نیز به دلیل قیمت‌های جذاب نفت ایران، تمایل به ادامه خرید دارند.

با وجود فشارهای تحریمی و دیپلماتیک آمریکا برای محدود کردن صادرات نفت ایران، تحلیلگران معتقدند که این تجارت متوقف نخواهد شد و ایران و چین به دنبال راهکارهای مالی و لجستیکی برای دور زدن تحریم‌ها هستند، از جمله استفاده از ارزهای دیجیتال و سیستم‌های پرداخت جایگزین.

در نتیجه، با توجه به آتش‌بس و کاهش تنش‌ها، ثبات نسبی در بازار انرژی به وجود آمده که می‌تواند به تقویت صادرات نفت ایران به چین کمک کند. می توان انتظار داشت ، روابط اقتصادی دو کشور در حوزه انرژی به سمت قراردادهای بلندمدت و توسعه زیرساخت‌ها پیش ‌رود که آینده صادرات نفت ایران به چین را مستحکم‌تر خواهد کرد.

با توجه به تحولات اخیر در منطقه پیش‌بینی می‌شود صادرات نفت ایران به چین در آینده نزدیک همچنان ادامه یابد و حتی افزایش یابد، به شرطی که ایران بتواند از روش‌های متنوع مالی و لجستیکی برای مقابله با تحریم‌ها استفاده کند و چین نیز به عنوان خریدار اصلی، این روند را حمایت نماید.

حمله موشکی ایران به ه پایگاه آمریکایی العدید و آینده صادرات نفت ایران

حملات ایران به پایگاه آمریکایی العدید در قطر تأثیر غیرمنتظره‌ای بر قیمت نفت داشت؛ برخلاف انتظار که این حملات باعث افزایش قیمت نفت شود، قیمت نفت برنت پس از این حملات حدود ۳.۵ درصد کاهش یافت و به حدود ۷۴.۶۱ دلار رسید و سپس در حدود ۷۵.۳ دلار تثبیت شد. این کاهش قیمت نفت ناشی از واکنش بازارها به تحولات ژئوپلیتیکی و همچنین احتمال کاهش تقاضا یا مدیریت عرضه بود.

این حملات همچنین باعث شوک آنی و گذارا در بازارهای جهانی انرژی شدند و ارزش دلار آمریکا در برابر ارزهای دیگر کاهش یافت که بازتابی از کاهش قیمت نفت بود. تحلیلگران معتقدند که این کاهش قیمت ممکن است به دلیل نگرانی‌ها درباره ثبات بازار و واکنش‌های بعدی سیاسی و نظامی باشد، به‌طوری که بازارها به جای افزایش قیمت، به دنبال نشانه‌هایی از کنترل تنش‌ها و حفظ عرضه نفت بودند.

در مجموع، حملات ایران به پایگاه آمریکایی در قطر باعث ایجاد نوسانات در بازار نفت و ارز شد، اما برخلاف انتظار اولیه، قیمت نفت کاهش یافت و بازارها به دنبال ثبات و مدیریت بهتر عرضه و تقاضا بودند.

نادیده گرفتن سیاست فشار حداکثری توسط ترامپ؟

آقای ترامپ روز سه شنبه ۲۴ ژوین ( یک روز پس از حمله ایران به پایگاه آمریکا در قطر) در شبکه اجتماعی تروث سوشال درباره خرید نفت ایران توسط چین پس از حملات ایران به پایگاه آمریکایی در قطر واکنش نشان داد و اشاره کرد که برخلاف انتظار، قیمت نفت کاهش یافته است.

همچنین پس از آتش‌بس بین ایران و اسرائیل، به نظر می‌رسد ثبات به بازار انرژی بازگشته است. در این شرایط، ترامپ در شبکه ایکس (توییتر سابق) از شرکت‌های انرژی آمریکا خواست ظرفیت تولید نفت را افزایش دهند و از اوپک پلاس خواست به ثبات بازار کمک کنند.

در دوران ریاست جمهوری ترامپ، ایالات متحده به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شد که ناشی از رونق تولید نفت شیل بود. این افزایش تولید به تثبیت یا کاهش نسبی قیمت‌های جهانی نفت کمک کرد، هرچند تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا باعث نوسان‌هایی در بازار نفت شده بود. ترامپ همچنین به طور مکرر از طریق شبکه‌های اجتماعی بر اوپک فشار می‌آورد تا تولید نفت را افزایش دهد تا قیمت‌ها پایین بمانند.

با این حال، کارشناسان می‌گویند افزایش تولید نفت آمریکا با محدودیت‌هایی مواجه است و شرکت‌های نفتی آمریکایی که بخش خصوصی هستند، تصمیمات خود را بر اساس سوددهی و ارزش سهام می‌گیرند، بنابراین افزایش فوری و چشمگیر تولید نفت دشوار است.

در این بین باید اشاره کرده که پیام ترامپ مبنی بر اینکه چین می تواند به خرید نفت ایران ادامه دهد نشان از نادیده گرفتن سیاست فشار حداکثری توسط ترامپ برای تداوم ثبات در منطقه و حفظ آتش بس کنونی بین ایران و اسراییل بوده است.

در مجموع، ترامپ سیاست‌های خود را معطوف به افزایش تولید نفت آمریکا و حمایت از شرکت‌های انرژی کرده و در شرایط فعلی بازار انرژی، از شرکت‌ها و اوپک پلاس خواسته است به حفظ ثبات بازار کمک کنند، در حالی که تحولات ژئوپلیتیکی مانند آتش‌بس ایران و اسرائیل نیز بر کاهش نوسانات بازار نفت تأثیر گذاشته است.

کاهش قیمت نفت تا ۵۰ دلار در هر بشکه؟

عبدالله باباخانی، کارشناس ارشد انرژی ساکن آلمان، با اشاره به کاهش قیمت نفت پس از جنگ دوازده ‌روزه ایران و اسرائیل و تحولات اخیر در منطقه، معتقد است که بازار نفت وارد فاز جدیدی از کاهش قیمت‌ها شده است.

او در این‌باره می‌گوید: نفت برنت به ۶۷ دلار رسید که مطابق با محدوده‌ای است که از تابستان گذشته برای این فصل پیش‌بینی کرده بودم. برای پایان سال نیز قیمت نفت در محدوده ۶۰ تا ۶۵ دلار قابل دستیابی است، در حالی که نفت روسیه ممکن است بار دیگر به زیر ۵۰ دلار بازگردد.

باباخانی درباره جایگاه نفت ایران در این معادلات نیز تحلیل می‌کند: «پس از مجوز فروش نفت ایران به چین در دوران ترامپ، نفت ایران در عمل بین قیمت نفت عربستان (با قراردادهای بلندمدت در حدود ۶۵ دلار) و نفت روسیه (با فروش سقفی در حدود ۵۰ دلار) قرار گرفت.

بنابراین، میانگین قیمت فروش نفت ایران حدود ۶۰ دلار برآورد می‌شود.» وی همچنین تأکید می‌کند که ایران همچنان حدود ۱۲۰ میلیون بشکه نفت فروخته‌نشده در دریا دارد که بخش عمده آن در نزدیکی بنادر چین، و مقادیری نیز در سنگاپور، مالزی و نزدیکی دریای عمان نگهداری می‌شود.

به باور این تحلیل‌گر، با لغو تحریم‌های ثانویه دولت ترامپ در زمینه فروش نفت، درآمدی در حدود ۷ میلیارد دلار می‌تواند نصیب ایران شود. با لحنی انتقادی، او می‌افزاید: به‌نظر می‌رسد معامله با ترامپ شیرین است، اما این سؤال باقی می‌ماند که چرا هشت سال برای رسیدن به چنین توافقی تأخیر شد؟

سیامک جوادی، مدرس و پژوهشگر اقتصاد مالی در دانشگاه تگزاس، معتقد است که بازارهای سرمایه و انرژی ذاتاً آینده‌نگر هستند و قیمت‌های فعلی، بازتابی از انتظارات سرمایه‌گذاران در خصوص روندهای اقتصادی آتی و احتمال وقوع سناریوهای محتمل می‌باشند. او با اشاره به واکنش بازار انرژی به حمله اخیر بمب‌افکن‌های B-2 آمریکا به سایت هسته‌ای فردو می‌گوید:

برخلاف انتظار عمومی، قیمت نفت نه‌تنها افزایش نیافت، بلکه کاهش هم پیدا کرد. روند نزولی قیمت‌ها در روزهای پس از حمله نیز ادامه داشت، که این نشان می‌دهد فعالان بازار انرژی بر این باورند که درگیری از کنترل خارج نخواهد شد و وضعیت به سمت جنگ گسترده پیش نخواهد رفت.

او همچنین تأکید می‌کند که دولت ترامپ علاقه‌ای به بی‌ثباتی در بازار انرژی ندارد، چراکه هرگونه افزایش شدید قیمت نفت می‌تواند اقتصاد آمریکا را که به‌تازگی از موج تورمی خارج شده، مجدداً تحت فشار قرار دهد و باعث شکل‌گیری موج جدیدی از تورم شود. به گفته جوادی، ترامپ به‌شدت خواهان کاهش نرخ بهره است، اما جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، تاکنون در برابر این خواسته مقاومت کرده است. اگرچه شوک‌های مثبت قیمتی در بازار نفت الزاماً تأثیر فوری بر سیاست پولی نمی‌گذارند—به‌ویژه از آن‌جا که از اوایل دهه ۲۰۰۰ به این‌سو تأثیرات تورمی شوک‌های نفتی کاهش یافته—اما افزایش قیمت انرژی می‌تواند احتمال کاهش نرخ بهره در ماه‌های آینده را به‌شدت کاهش دهد، موضوعی که در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا اهمیت سیاسی بالایی دارد.

از نگاه این تحلیلگر، چراغ سبز غیررسمی دولت ترامپ به چین برای خرید نفت از ایران، بیش از آن‌که اقدامی اقتصادی باشد، یک سیگنال سیاسی محسوب می‌شود. جوادی در این‌باره می‌گوید: این اقدام بیشتر تلاشی برای اطمینان‌بخشی به جمهوری اسلامی است تا نشان دهد واشنگتن در مسیر آتش‌بس و تنش‌زدایی جدی است.

نتیجه‌گیری

با اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل و کاهش تنش‌های منطقه‌ای، بازار جهانی انرژی شاهد بازگشت نسبی ثبات بوده است. برخلاف انتظار اولیه که حملات ایران به پایگاه آمریکایی در قطر باعث افزایش قیمت نفت شود، قیمت نفت به دلیل امیدواری به ادامه آتش‌بس و حفظ عرضه، کاهش قابل توجهی را تجربه کرد. این تحولات نشان‌دهنده حساسیت بالای بازار نفت به تحولات ژئوپلیتیکی و تأثیر مستقیم آن بر قیمت‌ها است.

در این شرایط، دونالد ترامپ در شبکه‌های اجتماعی از شرکت‌های انرژی آمریکا خواست ظرفیت تولید نفت خود را افزایش دهند تا بتوانند در صورت بروز هرگونه نوسان یا کاهش عرضه، بازار را تأمین کنند.

هم‌زمان، وی از اوپک پلاس خواست که در جهت حفظ ثبات بازار نفت همکاری نمایند. این درخواست‌ها نشان‌دهنده نگرانی از احتمال نوسانات آتی و تلاش برای مدیریت عرضه به‌منظور جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت‌هاست.

افزایش صادرات نفت ایران به چین نیز در این میان اهمیت یافته است. با کاهش تنش‌ها و آتش‌بس، ایران توانسته صادرات نفت خود را به چین که بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است، حفظ و حتی افزایش دهد. این روند می‌تواند به تثبیت جایگاه ایران در بازار جهانی نفت کمک کرده و روابط اقتصادی دو کشور را در حوزه انرژی تقویت کند، به‌ویژه که چین به دنبال تضمین منابع پایدار انرژی است.

در نهایت، این تحولات نشان می‌دهد که بازار انرژی جهانی همچنان تحت تأثیر تحولات سیاسی و نظامی منطقه‌ای است و ثبات در روابط میان کشورهای کلیدی منطقه، به کاهش نوسانات و حفظ تعادل عرضه و تقاضا کمک می‌کند.

تلاش‌های ترامپ برای افزایش تولید نفت آمریکا و همکاری اوپک پلاس نیز بخشی از راهکارهای مدیریت این بازار حساس به شمار می‌رود که می‌تواند به حفظ ثبات و جلوگیری از شوک‌های ناگهانی در قیمت نفت کمک کند.