پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : 
چند روز از عملیات «تار عنکبوت» میگذرد و اوکراین هنوز در حال بررسی کامل پیامدهای این حمله گسترده به نیروی هوایی راهبردی روسیه در روز یکشنبه است.
روز چهارشنبه، سازمان امنیت اوکراین که طراح این حمله بود، ویدئوهای تازه و شفافتری از لحظات اجرای عملیات منتشر کرد و در کنار آن، بخشهایی جذاب از پشتصحنه این طرح پیچیده را نیز به نمایش گذاشت.
تصاویر ماهوارهای منتشرشده پس از روز یکشنبه، که لاشه هواپیماهای نابودشده در پایگاههای هوایی اولنیا، ایوانوو، دیاگیلیوو و بلایا را نشان میدهند، خود گواهی روشن بر موفقیت بیسابقه این عملیات است.
برای ناظران اوکراینی، این عملیات که یک سال و نیم صرف برنامهریزی آن شده، همچنان مایه شگفتی است.
رومان پوهوریلی، بنیانگذار گروه تحلیلگران نظامی اوکراینی «دیپاستیت»، به من گفت: «میتوان این عملیات را یکی از درخشانترین اقدامات نظامی در تاریخ اوکراین دانست.»
«نشان دادیم که میتوانیم قدرتمند باشیم، خلاق باشیم و دشمنانمان را – فارغ از اینکه چقدر دور باشند – نابود کنیم.»
باید توجه داشت که تقریباً تمامی اطلاعاتی را که از روز یکشنبه تاکنون آشکار شده، خود سازمان امنیت اوکراین منتشر کرده است.
سازمان امنیت اوکراین که از موفقیت خود سرمست است، میکوشد عملیات را به بهترین شکل ممکن جلوه دهد؛ و سکوت تقریباً کامل کرملین هم به پیشبرد این کارزار اطلاعرسانی کمک کرده است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، روز چهارشنبه پس از اهدای مدال به افسران سازمان امنیت اوکراین که در عملیات مشارکت داشتند، در جمع خبرنگاران بار دیگر ادعا کرد که ۴۱ فروند هواپیما آسیب دیده یا نابود شدهاند.
او گفت: «نیمی از آنها قابل تعمیر نیستند و برای تعمیر برخی دیگر، اگر اصلاً قابل تعمیر باشند، سالها زمان لازم است.»
او همچنین افزود که اگر آتشبس برقرار بود، عملیات «تار عنکبوت» هرگز انجام نمیشد.
در تازهترین ویدئوی چهار دقیقهای که سازمان امنیت اوکراین منتشر کرده، چندین نکته مهم و کلیدی به چشم میخورد.
تصاویر که از زاویه دید تعدادی از ۱۱۷ پهپاد حاضر در عملیات ضبط شدهاند، نشان میدهند چگونه بمبافکنهای راهبردی روسیه، هواپیماهای ترابری و هواپیماهای سامانه کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد (آواکس) هدف قرار میگیرند.
چندین هواپیمای هدف قرار گرفته در میان شعلههای آتش دیده میشوند.
برای اولین بار، تصاویری از زیر بالهای برخی بمبافکنها دیده میشود که نشان میدهد آنها از پیش به موشکهای کروز مسلح بودهاند؛ که روسیه در حملات هوایی ویرانگر خود علیه اوکراین آنها را به کار برده است.
این پهپادها که بسیاری از آنها را خلبانان جداگانه و از فاصلهای دور در اوکراین هدایت میکردند، با دقت بالا به نقاط حساس و آسیبپذیری مانند مخازن سوخت واقع در بالهای هواپیماها هدفگیری شدهاند.
شعلههای بزرگ آتشی که بعد از اصابت دیده میشوند، نشان میدهند مخازن سوخت هواپیماها پر بوده و آماده پرواز بودند.
نمای ماهوارهای ثبتشده در ۴ ژوئن، تعدادی هواپیمای نظامی را که بعضی از آنها نابود شدهاند، در پایگاه هوایی بلایا نشان میدهد
یک بخش مهم از ویدیو، پهپادها را نشان میدهد که به سمت دو فروند بریف ای-۵۰، هواپیماهای غولپیکر سامانه کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد (آواکس) که نخستین بار در اتحاد جماهیر شوروی ساخته شدهاند، حرکت میکنند.
از میان تمام هواپیماهایی که در عملیات «تار عنکبوت» هدف قرار گرفتند، هواپیمای بریف ای-۵۰، با راداری که قادر است اهداف و تهدیدها را در فاصلهای بیش از ۶۰۰ کیلومتر تشخیص دهد، بیشک مهمترین آنها به شمار میرود.
پیش از تهاجم گسترده در سال ۲۰۲۲، برآورد میشد روسیه حدود ۹ فروند آ-۵۰ در ناوگان خود داشته باشد. تا پیش از یکشنبه گذشته، دستکم سه فروند از این هواپیماها در حملات پهپادی قبلی سرنگون یا آسیبدیده بودند.
تصاویرِ تازه بهروشنی نشان میدهد که پهپادها به گنبدهای دایرهای رادار دو فروند آ-۵۰ که در پایگاه هوایی ایوانوو سِورنی در شمالشرق مسکو پارک شده بودند، اصابت کردهاند.
اما از آنجا که جریان ویدئو درست در لحظه برخورد قطع میشود، تأیید کامل این موضوع دشوار است.
اگرچه تصاویر ماهوارهای، لاشه چندین بمبافکن را بهوضوح نشان میدهند، اما درباره وضعیت آ-۵۰ها نتیجهگیری قطعی ممکن نیست.
اما ممکن است شمار این هواپیماهای حیاتی در ناوگان روسیه اکنون به تنها چهار فروند کاهش یافته باشد.
سرگی کوزان، تحلیلگر امور دفاعی، به من گفت: «تولید دوباره آ-۵۰ در حال حاضر بسیار بعید است، چون روسیه با مشکلاتی در زمینه جایگزینی واردات مواجه است و تأسیسات تولید آن نیز تخریب شدهاند.»
او افزود: «بنابراین، از دست دادن هر یک از این هواپیماها برای روسیه معضلی راهبردی است که به سرعت نمیتواند جبرانش کند.»
از تصاویر ماهوارهای نمیتوان درباره وضعیت آ-۵۰، که در این نما بر فراز مسکو دیده میشود، نتیجهگیری قطعی کرد
روز چهارشنبه، سازمان امنیت اوکراین بخشی کوتاه از یکی دیگر از ویژگیهای چشمگیر عملیات یکشنبه را افشا کرد: استفاده از کانتینرهای ویژهای که روی کامیونهای تختبار نصب شده بودند تا پهپادهای مسلح را به نزدیکی چهار پایگاه هوایی روسیه منتقل کنند.
در دو ویدئوی منتشرشده، کامیونی دیده میشود که ظاهراً دو اتاقک چوبی سیار را حمل میکند که هر دو مجهز به در و پنجره اند.
در یکی از ویدئوها پنلهای سقف بهوضوح دیده میشوند که گفته میشود درست پیش از شروع حملات، عقب کشیده یا برداشته شدهاند تا دهها پهپادی که داخل آنها بودند، بتوانند به پرواز درآیند.
زمان و مکان فیلمبرداری این ویدئوها مشخص نیست، اما برف کنار جاده در یکی از آنها نشان میدهد که این تصاویر احتمالا چند هفته یا چند ماه پیش فیلمبرداری شدهاند.
در یکی دیگر از ویدیوهایی که روز یکشنبه در یکی از کانالهای تلگرامی روسی منتشر شد، افسر پلیسی دیده میشود که پس از وقوع حمله وارد بخش پشتی یکی از کانتینرها میشود.
چند ثانیه بعد، کانتینر منفجر میشود که نشان میدهد ممکن است در آن تلهگذاری شده باشد.
سازمان امنیت اوکراین اعلام کرد که پهپادها در اتاقکهای چوبی جاسازیشده داخل کامیونها مخفی شده بودند
چگونه میتوان تأثیر چنین عملیات چشمگیری را ارزیابی کرد؟
آناتولیی خراپچینسکیی، کارشناس امور هوانوردی، میگوید: «از دیدگاه نظامی، این عملیات نقطه عطفی در این جنگ است.»
«چون ما ضربهای اساسی به اعتبار، وجهه و توانمندیهای فدراسیون روسیه وارد کردهایم.»
کمی بیش از سه ماه پس از آنکه دونالد ترامپ ولودیمیر زلنسکی را سرزنش کرد و به او گفت که «هیچ برگ برندهای نداری»، اوکراین پاسخی قاطع ارائه کرده است.
خراپچینسکیی گفت: «اوکراین به تمام جهان ثابت کرده که روسیه واقعاً ضعیف است و توانایی دفاع از خود در داخل کشورش را ندارد.»
اما این مسئله به این معنا نیست که روسیه قصد دارد مسیر خود را تغییر دهد.
دونالد ترامپ پس از آخرین گفتوگویش با ولادیمیر پوتین اعلام کرد که دو طرف درباره حملات اوکراین صحبت کردهاند.
ترامپ در رسانه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «گفتوگوی خوبی بود، ولی نه گفتوگویی که فوراً به صلح منجر شود.»
او افزود: «رئیسجمهور پوتین با تأکید بسیار گفت که باید به حمله اخیر به پایگاههای هوایی پاسخ دهد.»