در بازارهای مالی، حفظ تعادل میان هیجانات لحظه‌ای و منطق سرمایه‌گذاری بلندمدت یکی از چالش‌های اساسی ناظران بازار است. از جمله ابزارهای کلیدی برای مقابله با رفتارهای هیجانی و جلوگیری از سقوط یا صعودهای غیرعادی قیمت‌ها می‌توان به وضع دامنه نوسان ثابت، دامنه نوسان پویا (LULD) و سازوکارهای توقف معاملات اشاره کرد. دامنه نوسان ثابت دارای انعطاف‌پذیری کمی بوده و در طول روز اعداد ثباتی را به عنوان حدود پایینی و بالایی در نظر می‌گیرد. در بازارهای ایران از این سازوکار استفاده می‌شود. در مقابل دامنه نوسان پویا نسبت به تغییرات قیمتی منعطف بوده و از تشکیل صفوف خرید و فروش تا حد امکان جلوگیری می‌کند. این دامنه نوسان متناسب با تغییرات بازار حرکت کرده و امکان واکنش فعالان بازار نسبت به اخبار، رویدادها و ریسک‌های موجود را فراهم می‌آورد. در مقابل سازوکار توقف معاملات یکی از ابزارهای کلیدی برای مدیریت نوسانات شدید در بازارهای مالی هستند. توقف معاملات می‌تواند در سطح بازار یا در سطح یک نماد باشد. در این روش معاملات در تمام بازار یا نماد مربوطه برای مدت زمان کوتاه یا تا پایان جلسه معاملاتی متوقف می‌شود. سازوکار دامنه نوسان پویا را می‌توان زیرمجموعه‌ای از سازوکارهای توقف معاملات دانست با این تفاوت که در رویکرد اول، توقف موقت معاملات به منظور به‌روزرسانی دامنه نوسان اجرایی می‌شود.
در پی بازداشت شهردار استانبول در ۱۹ مارس ۲۰۲۵، سازوکار توقف معاملات عملیاتی شد. در ساعات اولیه معاملات این روز، پس از اعلام بازداشت اکرم امام‌اوغلو، شاخص اصلی بورس استانبول (BIST ۱۰۰) به سرعت ریزش کرد و به حدود ۶.۸۷ درصد افت رسید و اولین سازوکار توقف اضطراری فعال شد. با افت شاخص به آستانه تعیین‌شده (معمولاً حدود ۵درصد تا ۷درصد برای توقف اول)، معاملات در ساعت ۰۹:۵۵ متوقف شد. پس از بازگشایی مجدد بازار و ادامه‌دار بودن روند نزولی، دومین توقف معاملات فعال شد. درکنار توقف معاملات بازار، برخی ابزارهای مکمل اعم از ممنوعیت موقت فروش استقراضی، تسهیل مقررات مربوط به بازخرید سهام توسط شرکت‌ها و کاهش موقت نسبت کفایت سرمایه برای نهادهای مالی به منظور کنترل شرایط مورد استفاده قرار گرفت. تجربه بورس استانبول نشان داد که سازوکارهای توقف لحظه‌ای و اضطراری معاملات در کنار سیاست‌های مکمل می‌توانند در مهار بحران‌های سیاسی یا اقتصادی نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند.
-
حمیدرضا پورابراهیم - رئیس اداره نظارت بر بازارها
نظر شما