در نمای سبز امروز با دوربین آرمان خلیلی سری به بلندیهای دنا میزنیم. جایی که در آن عکاس توانسته تصاویری از خرامیدن کلها (با شاخ بلند و نر) و بزهای کوهی (با شاخ کوتاه و ماده) ثبت کند. بزهای کوهی نر «چندهمسری» اختیار میکنند.
آرمان خلیلی، عکاس حیات وحش و طبیعت در ایران در صفحه اینستاگرام خود توضیحاتی درباره بزهای کوهی نوشته: «کَل و بُز (نام علمی: Capra aegagrus) گونهای از بز کوهی است. نرها که کَل نامیده میشوند، شاخهای بلند و شمشیرمانندی دارند که هر گره از آن نمایانگر سن و سال آن است. گستره زیستی این پستاندار از اروپا و آسیای صغیر تا آسیای میانه و خاورمیانه را شامل میشود. این جانور جد بز اهلی است و در نتیجه بز اهلی هم از نظر علمی زیرگونه کل و بز محسوب میشود.»
شاخبازی و درگیری فیزیکی در فصل جفتگیری
کلوبزها اغلب در گلههای بسیار بزرگ زندگی میکنند که تعداد آنها گاهی به ۵۰۰ راس هم میرسد. در فصل جفتگیری بین نرها جدالهای سختی درمیگیرد. در واقع سیستم جفتگیری در بزهای کوهی چیزی مشابه همان پدیده «چندهمسری» است؛ به این معنا که نرها غالب با چندین ماده جفتگیری میکنند.
همچنین در فصل جفتگیری، نرها برای دسترسی به مادهها با یکدیگر رقابت میکنند. این رقابتها شامل نمایشهای تهدیدآمیز مانند نشان دادن شاخها، ایستادن روی پاهای عقبی و درگیریهای فیزیکی با استفاده از شاخها است.
بزهای ماده نرهای قویتر را بر میگزینند
مادههای بز کوهی نیز نقش فعالی در انتخاب نر دارند. آنها معمولا نرهایی را برای جفتگیری ترجیح میدهند که قویتر، مسنتر و از نظر فیزیکی سالمتر باشند که نشانهی توانایی ژنتیکی بالاتر است. این انتخاب طبیعی از سوی مادهها به حفظ سلامت و قدرت نسل آینده کمک میکند و باعث میشود صفات مطلوب مثل شاخهای بزرگتر، استقامت بالا، و توانایی در بقا در جمعیت باقی بماند.
چندهمسری در برخی گونههای بز کوهی وجود ندارد
نرهای غالب که اغلب سن بالاتر و شاخهای بزرگتری دارند، موفق به جفتگیری با مادهها میشوند. نرهای قویتر حرمسرایی متشکل از پنج تا ۱۵ ماده تشکیل میدهند.
البته چندهمسری بودن در تمام گونههای بز کوهی یکسان نیست و چنانچه در برخی گونهها مانند بز کوهی سیبری و کل آلپی با شواهد علمی پشتیبانی میشود با این حال، این رفتار در همه گونهها مشاهده نمیشود واین پدیده بسته به گونه و شرایط زیستمحیطی متفاوت است.
مادههای مسنتر نقش رهبری گله را دارند
مادههای بز کوهی اغلب در گلههای به نسبت پایدار زندگی میکنند که از خودشان و فرزندانشان تشکیل شده است. این گلهها ساختاری سلسلهمراتبی دارند و مادههای مسنتر و باتجربهتر نقش رهبری گله را بر عهده دارند. آنها مسیرهای مهاجرت، محلهای امن برای چرا و نوشیدن آب و رفتارهای دفاعی را به دیگر اعضای گله منتقل میکنند.
این دانش رفتاری میاننسلی منتقل میشود و برای بقا در شرایط دشوار کوهستانی بسیار حیاتی است.
دوره بارداری بزها حدود ۶ ماه است
دوره بارداری ۱۷۰ روز است. بیشتر مادهها فقط یک بزغاله، برخی دو و به ندرت سه بزغاله میزایند. بزغالهها تقریبا بلافاصله پس از تولد توانایی راه رفتن دارند و در شش ماهگی از شیر گرفته میشوند.
مادهها بین یک و نیم تا دو ونیم سالگی و نرها بین سهونیم تا چهار سالگی بالغ میشوند. طول عمر این پستانداران علفخوار ۱۲ تا ۲۲ سال است.
جثه کل و بز بزرگتر از بز اهلی است. طول سر و تنه آن ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر، دم ۱۲ تا ۱۷ سانتیمتر و ارتفاعش ۶۵ تا۹۰ سانتیمتر است و ۳۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم وزن دارد.
ارتباط با برنامه نمای سبز از نگاه شما
اگر شما هم به طبیعت، حیات وحش و محیط زیست علاقهمند هستید میتوانید ویدیوهای خام خود را برای ما به این آدرس تلگرام بفرستید: t.me/euronews_pers
لطفا به همراه ویدیوی ارسالی، اطلاعات مکان و زمان فیلمبرداری و جزئیات دیگری که مایل هستید با مخاطبان یورونیوز در میان بگذارید را برایمان بفرستید.