راهنمای کامل تبدیل واحد حجم؛ جدول تبدیل واحدها و فرمول تبدیل

در دنیای مهندسی شیمی و گاهی زندگی روزمره، تبدیل واحد حجم یکی از پرکاربردترین مهارت‌ها محسوب می‌شود. از محاسبه‌ی مواد اولیه در صنعت تا اندازه‌گیری مایعات در آزمایشگاه، تسلط بر روش‌های تبدیل واحد حجم، مثل تبدیل لیتر به متر مکعب، دقت و سرعت عمل زیادی می‌خواهد. در عمل شیمی محاسبه‌ی اندازه‌ها آنچنان اهمیت دارد که ممکن است با یک اشتباه سهوی به‌طور کلی خروجی دیگری دریافت شود. فارغ از مسائل تخصصی، مثلاً اگر بخواهیم اندازه‌ی حجم کره‌ی زمین را محاسبه کنیم، به فرمول محاسبه‌ی حجم کره نیاز داریم و می‌توانیم اندازه‌ی آن را برمبنای مترمکعب یا سانتی‌مترمکعب بیان کنیم یا به یکدیگر تبدیل کنیم.

در این مقاله قصد داریم تبدیل واحد حجم به کمیت‌های مختلف را آموزش دهیم، برای مثال روش تبدیل لیتر به سانتی متر مکعب، پس مثل همیشه با زومیت همراه باشید.

واحد حجم به‌طور خلاصه، کمیتی برای اندازه‌گیری فضایی سه‌بُعدی و میزان فضایی است که یک شیء یا حالت‌های مختلف ماده (مایع، جامد و گاز) اشغال می‌کنند.

واحدهای اندازه‌گیری حجم طبق استاندارد جهانی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:

۱- متر مکعب (m³): برپایه‌ی واحدهای مسافت محاسبه می‌شود.

۲- لیتر (L): برای توصیف حجم مایعات و بیان ظرفیت به‌کار می‌رود.

با توجه به تعریف هندسی حجم، یک متر مکعب معادل حجمی است که درون یک مکعب با اضلاع یک‌متری جا می‌گیرد.

اگرچه واحد اندازه‌گیری حجم برپایه‌ی واحد مسافت به‌دست می‌آید، به این معنا نیست که امکان تبدیل سانتی متر مربع به سانتی متر مکعب وجود دارد، زیرا در واحد اول با شکل دوبُعدی و در واحد دوم با شکل سه‌بُعدی روبه‌رو هستیم، علاوه‌براین مسافت، فاصله‌ی تک‌بُعدی میان دو نقطه را نشان می‌دهد و سانتی‌متر مربع، واحد اندازه‌گیری محیط است.

در تبدیل واحدهای حجم، معمولاً وقتی بین واحدهای رایج سیستم متریک مثل متر مکعب، دسی‌متر مکعب یا سانتی‌متر مکعب جابه‌جا می‌شویم، فقط کافی‌ است عدد را در ضریب ۱۰۰۰ ضرب یا تقسیم کنیم؛ چون این واحدها بر اساس سیستم ده‌دهی طراحی شده‌اند. اما قاعده‌ی یادشده همیشه صدق نمی‌کند.

وقتی قرار باشد واحدهایی مثل متر مکعب را به اینچ مکعب یا فوت مکعب تبدیل کنیم، دیگر ضریب تبدیل ثابتی مثل ۱۰۰۰ جواب نمی‌دهد. مثلاً تبدیل متر مکعب به اینچ مکعب با ضریبی حدود ۶۱۰۲۰ انجام می‌شود، نه با ضریب ۱۰۰۰. این در حالی است که برای تبدیل متر مکعب به سانتی‌متر مکعب همان ضریب ۱۰۰۰ همچنان کاربرد دارد.

برای درک بهتر دو مکعب را در نظر بگیرید که یکی اضلاعی با اندازه‌ی یک سانتی‌متر دارد و دیگری اضلاعش ۱۰ میلی‌متری هستند. ۱۰ میلی‌متر دقیقاً معادل یک سانتی‌متر است، فقط واحد اندازه‌گیری‌ فرق دارد. این یعنی حجم هر دو مکعب برابر با یک سانتی‌متر مکعب یا همان هزار میلی‌متر مکعب است و فقط به اینکه با چه واحدی اندازه می‌گیریم، بستگی دارد.

حجم مکعب با ضلع یک سانتی‌متری:

حجم مکعب با ضلع ۱۰ میلی‌متری:

طبق این محاسبات یک سانتی‌متر برابر با ۱۰ میلی‌متر است ولی یک سانتی‌متر مکعب برابر می‌شود با ۱۰۰۰ میلی‌متر مکعب.

چنین روندی را می‌توان به‌صورت پله‌ای تشبیه کرد که تبدیل هر واحد به واحد بعدی یا قبلی در ضریب ۱۰۰۰ تقسیم یا ضرب می‌شود.

برای تبدیل میلی متر مکعب به واحد بزرگ‌تر مثل سانتی متر مکعب، باید عدد مورد نظر را بر ۱۰۰۰ تقسیم کنیم.

برای تبدیل میلی‌متر مکعب به واحد بزرگ‌تر دیگری مثل متر مکعب طبق نمودار تبدیل واحد حجم عکس بالا باید سه مرحله با ضریب ۱۰۰۰ را حساب کنیم، در نتیجه ضریب تبدیل برای تبدیل این دو واحد برابر می‌شود با ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰، که باید بر آن تقسیم شود.

فرمول تبدیل میلی متر مکعب به متر مکعب:

(میلی‌متر مکعب) به (سانتی‌متر مکعب) به (دسی‌متر مکعب) به (متر مکعب)

• تبدیل میلی متر مکعب به سانتی متر مکعب: ۲۵ میلی متر مکعب چند سانتی متر مکعب است؟

(3^cm) سانتی‌متر مکعب ۰٫۰۲۵ = ۱۰۰۰ ÷ ۲۵

• تبدیل سانتی متر مکعب به میلی متر مکعب: ۲۵ سانتی متر مکعب چند میلی متر مکعب است؟

(3^mm) میلی‌متر مکعب ۲۵۰۰۰ = ۱۰۰۰ × ۲۵

برای تبدیل سانتی ‌متر مکعب به سایر واحدهای حجم، یک قاعده‌ی کلی وجود دارد:

• اگر مقصد، واحدی بزرگ‌تر باشد (مثل دسی‌متر مکعب یا متر مکعب)، باید عدد را بر ۱۰۰۰ یا توان‌های بزرگ‌تر آن تقسیم کنیم.
• اگر مقصد، واحدی کوچک‌تر باشد (مثل میلی‌متر مکعب)، باید عدد را در ۱۰۰۰ ضرب کنیم.

بااین‌حال، این ضریب ۱۰۰۰ فقط در واحدهای متریک به‌صورت ثابت استفاده می‌شود. در تبدیل به برخی واحدهای دیگر — مثل اینچ مکعب یا فوت مکعب — ضریب تبدیل متفاوت است و به شکل زیر تغییر می‌کند:

• تبدیل سانتی متر مکعب به دسی متر مکعب: ۱۵۰ سانتی متر مکعب چند دسی متر مکعب است؟

(dm^3) دسی‌متر مکعب ۰٫۱۵ = ۱۰۰۰ ÷ ۱۵۰

• تبدیل دسی متر مکعب به سانتی متر مکعب: ۱۵۰ دسی متر مکعب چند سانتی متر مکعب است؟

(cm^3) دسی‌متر مکعب ۱۵۰۰۰۰ = ۱۰۰۰ × ۱۵۰

برای تبدیل اینچ مکعب به واحدهای بزرگ‌تر (مانند دسی‌متر مکعب، لیتر یا متر مکعب)، معمولاً باید مقدار مورد نظر را بر ۶۱٬۰۲۳ (یا مضربی از آن) تقسیم کنید و اگر بخواهید آن را به واحدهای کوچک‌تر (مثل سانتی‌متر مکعب یا میلی‌متر مکعب) تبدیل کنید، باید آن را در ۱۶٫۳۸۷ ضرب کنید.

• تبدیل اینچ مکعب به سانتی متر مکعب: ۷۵ اینچ مکعب چند سانتی متر مکعب است؟ برای تبدیل اینچ مکعب به سانتی‌متر مکعب باید عدد را در ۱۶٫۳۸۷ ضرب کنیم.

(cm^3) سانتی‌متر مکعب ۱۲۲۹٫۰۳ = ۱۶٫۳۸۷ × ۷۵

• تبدیل اینچ مکعب به متر مکعب: ۷۵ دسی متر مکعب چند متر مکعب است؟ در تبدیل اینچ مکعب به متر مکعب باید عدد را بر ۶۱۰۲۰ تقسیم کنیم.

(m^3) متر مکعب ۰٫۰۰۱۲۲۹۰۳ = ۶۱۰۲۰ ÷ ۷۵

برای تبدیل دسی‌متر مکعب (dm³) به واحدهای بزرگ‌تر (به‌جز فوت مکعب)، باید عدد را بر ۱۰۰۰ یا مضربی از آن تقسیم کرد. برای تبدیل به واحدهای کوچک‌تر (به‌جز اینچ مکعب)، عدد را در ۱۰۰۰ یا مضربی از آن ضرب می‌کنیم. البته در تبدیل به واحدهای غیرمتریک مانند اینچ مکعب یا فوت مکعب، ضرایب متفاوتی به‌ کار می‌روند که در جدول زیر آمده است:

• تبدیل دسی متر مکعب به اینچ مکعب: ۷۵ دسی متر مکعب چند اینچ مکعب است؟

(in^3) اینچ مکعب ۰٫۱۵ = ۶۱٫۰۲۳۷ × ۱۵۰

• تبدیل دسی متر مکعب به متر مکعب: ۷۵ دسی متر مکعب چند متر مکعب است؟

(m^3) متر مکعب ۰٫۰۷۵ = ۱۰۰۰ ÷ ۷۵

برای تبدیل فوت مکعب به واحدهای دیگر ضریب تبدیل‌های متفاوتی داریم که از قرار جدول زیر است و به‌طور کلی برای تبدیل به واحد بزرگ‌تر بر ضریب تبدیل تقسیم و برای تبدیل به واحدهای کوچک‌تر در ضریب تبدیل، ضرب می‌شود.

• تبدیل فوت مکعب به میلی متر مکعب: ۷۵ فوت مکعب چند میلی متر مکعب است؟ برای تبدیل فوت مکعب به میلی متر مکعب باید مقدار مورد نظر را در ۲۸٬۳۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ضرب کرد:

(mm^3) میلی‌متر مکعب ۹^۱۰ × ۲٬۱۲۴ = (۵^۱۰ × ۲۸٬۳۲) × ۷۵

• تبدیل فوت مکعب به متر مکعب: ۲۰۰ فوت مکعب چند متر مکعب است؟ برای تبدیل فوت مکعب به متر مکعب باید عدد را بر ضریب تبدیل ۳۵٬۳۱۵ تقسیم کرد:

(m^3) متر مکعب ۵٫۶۶۳۳۷ = ۳۵٬۳۱۵ ÷ ۲۰۰

• ضریب تبدیل فوت مکعب به سانتی متر مکعب: ضرب‌در ۲۸٬۳۱۶٫۸
• ضریب تبدیل فوت مکعب به اینچ مکعب: ضرب‌در ۱۷۲۸
• ضریب تبدیل فوت مکعب به دسی متر مکعب: ضرب‌در ۲۸٬۳۱۷

برای تبدیل متر مکعب به سایر واحدها می‌توان به نمودار پله‌ای مراجعه کرد که طبق آن، اگر یک واحد بزرگ‌تر باشد باید بر ۱۰۰۰ یا مضربی از آن، تقسیم و اگر یک واحد کوچک‌تر باشد، باید در ۱۰۰۰ یا مضربی از آن، ضرب کنیم.

• تبدیل متر مکعب به کیلومتر مکعب: ۳۰۰ متر مکعب چند کیلومتر مکعب است؟

(km^3) کیلومتر مکعب ۰٫۰۰۰۰۰۰۳ = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ÷ ۳۰۰

• تبدیل متر مکعب به دسی متر مکعب: ۳۰ متر مکعب چند دسی متر مکعب است؟

(dm^3) دسی‌متر مکعب ۳۰٬۰۰۰ = ۱۰۰۰ × ۳۰

برای تبدیل کیلومتر مکعب به سایر واحدهای کوچک‌تر باید عدد را در مضرب ۱۰۰۰ ضرب کنیم. این عدد هرچه واحد کوچک‌تر باشد با تبعیت از نمودار پله‌ای تعداد صفرهای بیشتری خواهد داشت؛ اما، برای تبدیل کیلومتر مکعب به اینچ مکعب و فوت مکعب نیاز به ضرایب تبدیل به‌ترتیب ۶٬۱۰۲e+۱۳ و ۳٬۵۳۱e+۱۰ داریم.

• تبدیل کیلومتر مکعب به متر مکعب: ۲٫۵ کیلومتر مکعب چند متر مکعب است؟

(km^3) متر مکعب ۲٬۵۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ × ۲٫۵

• تبدیل کیلومتر مکعب به فوت مکعب: ۲٫۵ کیلومتر مکعب چند فوت مکعب است؟

(ft^3) دسی‌متر مکعب ۸۸٬۲۹۰٬۰۰۰٬۰۰۰ = ۳۵٬۳۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ × ۲٫۵

واحد حجم و ظرفیت از نظر معنایی به دو مفهوم متفاوت اشاره دارند و حجم به فضای اشغالی بیرونی و ظرفیت به فضای داخلی اجسام اشاره دارد و معمولاً برای بیان اندازه‌ی مایعات و حتی ظرفیت یخچال، به‌کار می‌رود. با‌این‌حال، تبدیل آن‌ها به‌ یکدیگر پیچیدگی خاصی ندارد.

در تبدیل واحد حجم به واحد ظرفیت فقط باید بدانید که یک سانتی‌متر مکعب برابر است با یک میلی‌لیتر:

یک میلی لیتر = یک سانتی متر مکعب

رایج‌ترین واحدهای اندازه‌گیری ظرفیت، لیتر و میلی‌لیتر هستند که روی محصولات مختلف و نوشیدنی‌ها در بازار مشاهده می‌کنیم. هر یک لیتر برابر با هزار میلی‌لیتر است که به آن سی‌سی نیز می‌گویند و از سانتی‌متر مکعب یا همان Cubic Centimeter گرفته می‌شود.

واحد لیتر با حرف L نمایش داده می‌شود و برای نمایش میلی‌لیتر نیز باید از mL استفاده کنیم.

با توجه به اینکه هر ۱۰۰۰ لیتر برابر با یک متر مکعب است، برای تبدیل لیتر به متر مکعب فقط باید عدد مورد نظر را بر ضریب تبدیل ۱۰۰۰ تقسیم کنیم:

X ÷ ۱۰۰۰

• تبدیل لیتر به متر مکعب: ۱۵ لیتر چند مترمکعب می‌شود؟

(m^3) متر مکعب ۰٫۰۱۵ = ۱۰۰۰ ÷ ۱۵

برای تبدیل لیتر به سانتی متر مکعب باید عدد مورد نظر را در ضریب تبدیل ۱۰۰۰ ضرب کنیم:

X × ۱۰۰۰

• تبدیل لیتر به سانتی متر مکعب: ۵٫۵ لیتر چند سانتی‌متر مکعب (سی‌سی) می‌شود؟

(cm^3) سانتی‌متر مکعب ۵۵۰۰ = ۱۰۰۰ × ۵٫۵

واحد‌های اندازه‌گیری حجم از قرار زیر هستند:

• مگالیتر: برابر با یک میلیون لیتر است و برای بیان ظرفیت سدها یا آب اقیانوس کاربرد دارد.
• بشکه: این واحد اندازه‌گیری برای معاملات نفت کاربرد دارد و برابر می‌شود با ۱۵۹ لیتر.
• گالن: این واحد بیشتر در سیستم اندازه‌گیری آمریکایی و بریتانیایی کاربرد دارد با این تفاوت که اندازه‌ی آن در سیستم بریتانیایی برابر با ۴٫۵۴۶۰۹۲ لیتر و در سیستم آمریکایی برابر با ۳٫۷۸۵۴۱۲ لیتر است. در کشور ما هر گالن به‌صورت تقریبی برابر با ۳٫۷۸ لیتر در نظر گرفته می شود.
• پاینت: دیگر واحد اندازه‌گیری ظرفیت در سیستم اندازه‌گیری آمریکا و بریتانیا است و برابر با ۰٫۴۷۳۱۷۶ لیتر می‌شود.
• اونس مایع: از واحدهای اندازه‌گیری بریتانیایی و آمریکایی به‌حساب می‌آید که به‌ترتیب در هر سیستم ۲۷٫۴۱۳۰۶۲۵ و ۲۹٫۵۷۳۵۲۹۶۲۵ میلی‌لتر اندازه‌گیری می‌شود. اونس مایع واحد اندازه‌گیری مایع است و با اونس اندازه‌گیری وزن تفاوت دارد. در این مقاله می‌توانید روش تبدیل واحد وزن را مطالعه کنید.

اکنون شما کاربران عزیز زومیت بگویید بیشترین کاربرد تبدیل واحدهای حجم برای شما چه زمانی بوده است؟