پس از حمله مرگبارسهشنبه گذشته در کشمیر که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر شد، نارندرا مودی، نخستوزیر هند به ارتش کشورش برای واکنش به این حمله مجوز «آزادی کامل عملیاتی» صادر کرد.
مقامات هندی پاکستان را به حمایت از عاملان حمله به گردشگران متهم میکنند که گفته میشود مرگبارترین خشونت علیه غیرنظامیان در این منطقه طی دو دهه گذشته بوده است.
این در حالیست که اسلامآباد هرگونه دخالت در این حمله را رد و خواستار انجام تحقیقات بیطرفانه در این خصوص شده است.
در همین راستا، مودی در نشستی پشت درهای بسته با فرماندهان ارتش و مسئولان امنیتی کشورش، به نیروهای مسلح اعلام کرد که «آزادی کامل عملیاتی برای تعیین شیوه، اهداف و زمان واکنش به حمله تروریستی» اخیر را دارند.
این دستور نشاندهنده عزم جدی هند برای اقدام قاطع در واکنش به حمله یاد شده است؛ مودی تصریح کرد: «هند هر تروریست و حامی او را شناسایی، تعقیب و مجازات خواهد کرد... ما آنها را تا دورترین نقاط دنبال خواهیم کرد.»
تشدید تنشهای نظامی و دیپلماتیک
از زمان وقوع حمله تاکنون، چندین تبادل آتش میان نیروهای هند و پاکستان در دو سوی خط کنترل، مرز عملیاتی کشمیر رخ داده است و این روند برای حداقل پنج شب متوالی ادامه داشته است.
هند روز سهشنبه مدعی شد که نیروهای پاکستانی «بدون تحریک قبلی، با سلاحهای سبک شلیک کردهاند» و ارتش هند نیز «به صورت سنجیده و مؤثر» پاسخ داده است.
پاکستان ضمن رد دخالت در حمله، اعلام کرده که یک پهپاد هندی را به دلیل ورود غیرقانونی به حریم هوایی خود سرنگون کرده است.
اقدامات تلافیجویانه گستردهتر
هند معاهده تقسیم آب رودخانه سند را که یکی از مهمترین توافقهای آبی منطقه است به حالت تعلیق درآورده و گذرگاه اصلی مرزی عطاری-واگه را بسته است.
کارکنان دیپلماتیک دو کشور اخراج شده و روادید شهروندان پاکستانی در هند لغو شده است. پاکستان نیز در پاسخ، حریم هوایی خود را به روی خطوط هوایی هند بسته و تهدید به تعلیق تمامی توافقات دوجانبه، از جمله توافق شیملا، کرده است.
سرکوب امنیتی در کشمیر
مقامات هندی به منازل افراد مظنون به فعالیتهای شبهنظامی یورش برده و تاکنون بیش از ۱۵۰۰ نفر را برای بازجویی دستگیر و بازداشت کردهاند.
کشمیر با اکثریت مسلمان، از زمان استقلال هند و پاکستان از بریتانیا در سال ۱۹۴۷، میان دو کشور تقسیم شده است و هر دو کشور ادعای مالکیت کامل آن را دارند.
شورشیان در بخش تحت کنترل هند از سال ۱۹۸۹ دست به شورش زدهاند و خواستار استقلال یا پیوستن به پاکستان هستند.
پلیس هند برای سه مرد متهم به انجام حمله کشمیر، دو پاکستانی و یک هندی که گفته میشود عضو گروه پاکستانی لشکر طیبه (یک سازمان تروریستی معرفیشده از سوی سازمان ملل) هستند، پیگرد قانونی صادر کرده است.
همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از این افراد شود، دو میلیون روپیه جایزه مالی (۲۳۵۰۰ دلار) تعیین شده و بازداشتهای گستردهای برای یافتن هر فردی که مظنون به ارتباط با عاملان قتل باشد، صورت گرفته است.
بدترین حمله سالهای اخیر در کشمیر تحت کنترل هند در سال ۲۰۱۹ رخ داد؛ زمانی که یک شورشی با خودرویی مملو از مواد منفجره به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد؛ اقدامی که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ نفر دیگر شد.
واکنشهای منطقهای و بینالمللی
سازمان ملل متحد و چندین کشور از جمله چین، ایران و عربستان سعودی خواستار خویشتنداری و گفتوگو برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنشها شدهاند.
ایالات متحده خطر وقوع درگیری گستردهتر در منطقه را غیر محتمل دانسته است؛ حال آنکه تحلیلگران هشدار دادهاند که هرگونه اقدام نظامی میتواند به سرعت به درگیری گستردهتری میان دو کشور هستهای منجر شود؛ مشابه آنچه پس از حملات سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ رخ داد.
حمله کشمیر، دشمنان سیاسی در هند و پاکستان را متحد کرد
بهرغم تشدید تنش و ادامه تبادل آتش میان نظامیان هند و پاکستان در مرز دو فاکتو میان دو کشور پس از حمله کشمیر، رقبای سیاسی در دهلینو و اسلامآباد، گرد هم آمدهاند و به دنبال کسب امتیازهستند.
در حالی که جهان نگران تشدید احتمالی تنشهاست، تحلیلگران میگویند که هر دو طرف میتوانند از این بحران برای کسب منافع سیاسی داخلی بهره ببرند.
مایکل کوگلمن، کارشناس علوم سیاسی میگوید: «دهلینو میتواند از این موضوع برای تقویت تصویر خود به عنوان کشوری قوی، با اعتماد به نفس و سختگیر در برابر تروریسم استفاده کند.»
او به خبرگزاری فرانسه گفت: «اسلامآباد نیز میتواند از این بحران برای جلب حمایت از رهبری غیرمحبوب غیرنظامی و نیز نظامیان در این کشور بهره ببرد.»
احزاب مخالف پاکستان طی سالهای اخیر آشکارا ارتش را که مدتهاست در سیاست و اقتصاد کشور نقش پررنگی دارد مورد انتقاد فزاینده خود قرار دادهاند.
عایشه صدیقه، تحلیلگر سیاسی میگوید: «وقتی ترس از جنگ وجود دارد، مردم حمایت بیشتری از ارتش نشان میدهند.»
وقتی سنا هفته گذشته به قطعنامهای ضد تحرکات هند رأی داد، حزب تحریک انصاف پاکستان به رهبری عمران خان، نخستوزیر سابق و زندانی این کشور، با رای به این قطعنامه، تصویب آن را به اتفاق آرا تضمین کرد.
عایشه صدیقه میگوید که تحریک انصاف پاکستان به عنوان یک حزب مخالف چاره دیگری نداشت وگرنه غیرمیهنپرست تلقی میشد.
در هند نیز، راهول گاندی از حزب کنگره که معمولاً منتقد سرسخت مودی است، بیانیهای صادر کرد و گفت که اپوزیسیون در محکومیت حمله متحد است.
گاندی گفت: «هر اقدامی که دولت بخواهد انجام دهد، ما کاملاً از آن حمایت خواهیم کرد.» او افزود: «هدف از این حمله، تفرقهافکنی در جامعه و قرار دادن برادر در برابر برادر است.»
شاخه جوانان حزب کنگره نیز با برپایی راهپیماییهایی، پرچم هند را به اهتزاز درآورده و حمایت خود را از مودی اعلام کردهاند.
در همین راستا، حتی اعضای اقلیت مسلمان هند که برخی در حزب ملیگرای هندوی مودی آنها را به عنوان «ستون پنجم» پاکستان معرفی میکنند نیز از دولت حمایت کرده و پاکستان را مورد انتقاد قرار دادهاند.